Disclaimer: deze foto is op een ander tijdstip genomen dan dat het hieronder beschreven publiek aanwezig was. Foto door Moon Saris.

Recensie van het publiek bij Better Safe Than Sorry door Merel Smitt & Re-enactment of the Now door Theater Utrecht/Davy Pieters – gezien op 18 juli 2017 op Over het IJ Festival te Amsterdam

Wanneer was de laatste keer dat u tijdens een locatievoorstelling een koptelefoon op kreeg, en vervolgens gevraagd werd wanneer de laatste keer was dat u écht naar andere mensen keek? En heeft u vervolgens van de gelegenheid gebruik gemaakt om dat ook te doen? In alle veiligheid, één zintuig afgesloten, vanuit uw eigen bubbel de massa observeren – écht observeren?

Indien deze sensatie u niet bekend voorkomt, heeft u geluk: op Over het IJ Festival staan dit jaar – voor zover bij de redactie bekend – maar liefst vijf voorstellingen waarbij het publiek koptelefoons op zet. Wij bezochten er twee, en maakten wat observaties.

Het publiek van Better Safe Than Sorry opereert autonoom, zonder begeleider. Het groepje neemt zelf een sleutel mee om de installatie te betreden. Een jonge vrouw trekt een vies gezicht en zegt dat ze niet weet of ze wel zin heeft in ‘ervaringstheater’, maar laat zich toch meevoeren door de groep.

Eenmaal in de installatie worden ze geconfronteerd met de koptelefoons, en dringt door wat er gaat gebeuren. Om niet bezig te zijn met het onveilige vooruitzicht om straks alleen met een koptelefoon op stap te moeten, begint het publiek de installatie op technisch gebied te analyseren. Men pakt voorwerpen op om eronder te kijken, voelt even aan de airconditioning, bestudeert grondig de mp3-spelers. Als wordt aangegeven dat ‘het kabeltje boven moet’, probeert een vrouw haar koptelefoon ondersteboven op te zetten, wellicht om tijd te rekken.

Na een discussie over het slot op de deur, verspreidt het publiek zich onwennig over het festivalterrein. De meesten kiezen een veilige plek om onopvallend het terras te bestuderen. Daarmee wordt het terras ook meteen tot publiek gebombardeerd: wie observeert er nu wie? Gelukkig houden de meesten hun zonnebril op, om oogcontact te vermijden. Af en toe wordt er door de koptelfoondragers een vriendelijke glimlach van verstandhouding uitgewisseld over de hoofden op het terras heen. Terug in de installatie ontstaat er nog een discussie over de technische uitvoering. Even het veilige gevoel van controle over de eigen zintuigen terugwinnen.

Later op de avond voegt een deel van dit groepje zich in een weiland bij het publiek van Re-enactment of the Now. Deze keer mag het gewoon veilig op een tribune plaatsnemen. De koptelefoons zijn hier gelukkig draadloos.

Je zou verwachten dat tribunepubliek dat weet dat het niet gehoord kan worden, luidruchtiger wordt. Het tegendeel blijkt waar. De behoefte om te laten merken dat men aanwezig is, lijkt weg te vallen. Men zit gewoon gebiologeerd te kijken.

Dit weet ik omdat ik soms even heb valsgespeeld, en mijn koptelefoon afgezet. Bij gebrek aan publieksactiviteit heb ik dit halverwege maar laten zitten. Ik vond het wel prettig. Normaal schrijf ik over publiek dat kauwgom zit te kauwen tijdens een voorstelling, daar gaven ze me nu de kans niet toe.

Laten we niet hopen dat deze koptelefoontrend de gehele theaterwereld overneemt, dan heb ik geen werk meer te doen. Voor nu was het even prima. Het publiek mag het observeren ook wel een keertje zelf doen.

Ik geef dit publiek drie van vijf sterren.