Recensie (#49) van het publiek bij De Snijtafel #68: “Virus Vergezichten” semi-offline in De Balie in Amsterdam, gezien op 22 augustus 2020, online
Justice for De Snijtafel
Rectificatie: Op 24 augustus jl. publiceerde ik een recensie over dit publiek onder de titel ‘Justice for Olivier’. Hierin werd beschreven hoe iemand in het publiek een vraag wilde stellen en werd genegeerd. Goud voor een origineel stukje content, maar er bleek dus niets van te kloppen. De beste man kwam wel degelijk aan het woord, waarschijnlijk terwijl ik even koffie zette.
Ik heb de opname van de avond in De Balie nog eens goed bestudeerd en deze nieuwe versie geschreven. U kunt het nagesprek zelf hier terugkijken, de aflevering van De Snijtafel staat op Youtube (wat er op Zoom gebeurde moet u maar van mij aannemen, als u dat nog durft).
Als ik in Zomergasten zat, zou ik een fragment van De Snijtafel laten zien. Het zou me waarschijnlijk niet in dank afgenomen worden, want krampachtige optimisten zetten een kritische blik graag weg met ‘kritiek om de kritiek’ of ‘tijd teveel’. Bovendien zul je anno 2020 en verder je best moeten doen om je te onderscheiden van de nieuwe lichting amateur-mediacritici, die wat minder zorgvuldig maar wel luidruchtig is en de rest van ons een slechte naam geeft, wat de rasoptimisten weer in de kaart speelt.
Gelukkig heb ik nog een paar duizend gelijkgestemden. Vanavond verzamelen we via verschillende media in ons uithoekje van het Nederlandstalige internet.
Voor aanvang
Eerst een situatieschets. In deze aflevering van De Snijtafel wordt de aflevering van Tegenlicht van 5 april besproken, die ene met Lidewij Edelkoort (bekend van De Eeuw van de Amateur) die opgelucht is dat haar bedrijf failliet gaat en Dirk de Wachter die spijt krijgt van de titel van zijn boek.
In De Balie in Amsterdam zitten de makers van De Snijtafel en de Tegenlicht-documentairemaker op anderhalve meter afstand van elkaar aan elk een eigen bartafel. Normaal gesproken zou de nieuwe aflevering getoond worden aan de zaal, die wordt dan live nabesproken met gasten én publiek. Vanavond wordt het iets anders vormgegeven: het publiek volgt thuis een livestream, en wie vragen heeft mag zich aanmelden voor een Zoom, waarin ook Dirk de Wachter klaar zit. Dat Zoomgesprek is op de livestream te zien op een net iets te kleine tv op een podium.
Publiek dat dit te ingewikkeld vindt, bekijkt gewoon de aflevering via Youtube, die gelijktijdig met de livestream aldaar in première gaat. Voor aanvang gaat het in de comments al los. Mensen hebben er zin in, geven alvast hun mening over Tegenlicht en hopen dat die mening gedeeld wordt, maar er is ook kritiek om de kritiek. Het zou te makkelijk want te laat zijn om deze aflevering van maanden geleden nu nog te fileren. Weer een ander wil helemaal niet lezen wat de rest van het publiek te zeggen heeft.
De aflevering
Op Zoom is het niet druk. Naast Dirk de Wachter zien we alleen wat namen die komen en gaan. Er is één publiekslid dat wel zijn camera aan heeft gezet. Hij zit in zijn kantoor op een professionele bureaustoel en heeft een ernstige blik. Op de achtergrond zien we een krabpaal en een openstaande deur naar iets dat op een keuken lijkt. Daar trippelen huisdierpootjes en mensenbenen langs. Soms staat hij op om iets in die keuken te doen, maar hij komt altijd weer terug.
Waarschijnlijk heeft hij zich aangemeld op Zoom én zijn camera aangezet, omdat hij vooraf bedachte kritiek heeft op de Tegenlicht-aflevering. Tijdens de livestream van De Snijtafel zien we hem soms op zijn stoel heen en weer schuiven. Steeds als Lidewij Edelkoort in beeld komt verandert zijn mimiek. Hij trekt zijn wenkbrauwen op, zucht, steunt, wrijft over zijn gezicht, lacht meewarig of schudt met zijn hoofd. Zo wekt hij het vermoeden dat hij in ieder geval over haar aandeel iets te zeggen heeft, en ik hoop dat het hetzelfde is als wat ik over haar zou zeggen.
Het nagesprek
Dan is het eindelijk tijd voor het nagesprek. Onze man op Zoom zit er klaar voor, maar hij wordt verdrukt door Dirk de Wachter die groot op de tv verschijnt. Het scherm zelf oogt dan weer klein op het grote podium.
Al had de man nu iets willen zeggen, was dat niet gelukt, want de documentairemaker gaat er vol in met het verheerlijken van mythische decennia uit de vorige eeuw. De makers van De Snijtafel proberen het gesprek naar het heden te krijgen.
‘Maar begrijpt u mijn perspectief?’
‘Nee.’
Daarmee kan eigenlijk het hele debat samengevat worden. De gespreksleider hint er soms op dat er een Zoom is, maar wordt overstemd door de sprekers. Het helpt ook niet dat hij zelf blijft vragen naar waar de aanwezigen het allemaal NIET mee eens zijn, die dan vervolgens natuurlijk braaf van wal steken.
‘Als je vragen hebt op Zoom, laat het dan weten! Of steek een hand op, of zoiets.’
De man op Zoom steekt een hand op als het gesprek op Lidewij komt. Waarom wordt iemand die in de mode zit hiervoor gevraagd? De documentairemaker verdedigt uitgebreid zijn keuze met een eigen, iets minder overtuigende versie van de monoloog uit The Devil Wears Prada. En ze heeft wél in Zomergasten gezeten. Wenkbrauwen gaan opnieuw omhoog, zowel in De Balie als op Zoom.
‘En wat vindt Dirk de Wachter hiervan?’
There are 6 non-video participants, staat er boven Dirk.
Maar heeft de documentairemaker het nog ergens kritiek op? Of De Snijtafel?
‘Ik ben het beu dat we overal altijd maar beter uit moeten komen.’
‘Dat jij het beu bent kan me niet schelen.’
Na dat bommetje worden de vragen via Zoom nogmaals uitgesteld. Een discussie over privilege, onder andere dat van Lidewij, vindt geen uitkomst.
Ik kan de man niet meer zien inmiddels, maar heb een vermoeden wat daar in dat kantoortje gebeurt. Wat zou hij nou te zeggen hebben?
De gespreksleider lijkt het aan te voelen: ‘Oké, maar er zijn mensen bij. Zijn jullie uitgepraat?’
Nee, de discussie gaat nog even door. Nu over het persoonlijke leven van de aanwezigen. Die hebben, nogmaals, niet zo’n probleem met Lidewij, als die over ‘ik’ zou praten en niet over ‘wij’. Het gaat er niet om dat ze in de mode zit. En wat vindt Dirk?
Onder Dirk verschijnt in het klein de melding dat er een hand opgestoken wordt.
Eindelijk is hij aan de beurt. Intussen zijn er 8 participants. Hij verschijnt even naast Dirk in beeld, maar zit dan net op zijn telefoon te kijken. Dan is er nog een poging, een test met een microfoon, en het is zover. De Vraag.
Hij wil weten waarom iemand die in de mode werkzaam is gevraagd wordt.
Er zijn verder geen vragen?
Nabeschouwing
De Black Mirror-achtige dystopie waarin we leven blijft hier in Nederland vooralsnog een beetje knullig. Zowel makers als publiek worstelen nog altijd met nieuwe vormen voor live-evenementen. Hoe participeer je via een scherm? Hoe nodig je uit tot participatie via een scherm? Maar als dat nou de grootste ramp is… We zullen er samen wel uit komen, waarschijnlijk komen er nog veel gelegenheden om het nog eens te proberen. Hopelijk.
Ondertussen stromen op Youtube langzaam de comments binnen, sommigen hele epistels op zichzelf. Mensen zijn blij dat hun mening gedeeld werd. Er ook is kritiek op de aflevering, op het debat, op de vorm, het publiek uit onderlinge kritiek.
De vraag waarom iemand uit de mode hiervoor gevraagd is komt nog een paar keer voorbij. Ik hoop maar dat dit publiek ook oefent voor iets groters.
Dit publiek krijgt drie van vijf sterren.