Recensie over het publiek bij Memento Mori door Nineties Productions op Over het IJ Festival – gezien op 16 juli 2020 – online
Hooggeëerd publiek, u dacht veilig te zijn in uw thuistheater? Helaas voor u maakt Publieksrecensies.nl een langverwachte doorstart, want onze recensent staat te trappelen om uw virtuele optreden te analyseren en beoordelen. Publieks-wat? Optreden? Beoordelen? Waar gaat dit nou weer over? Lees het hier (opent op nieuw tabblad)
Ligt het aan mij, of is het aanbod aan online theater de laatste tijd wat karig? Sinds we weer ‘mogen’ lijkt de interesse in voorstellingen via Zoom of een ander digitaal medium zowel bij makers als bij publiek sterk afgenomen. Misschien is het gewoon zomer, misschien is het Zoom-moeheid, waarschijnlijk allebei, maar ik vind het jammer. Theater leek eventjes inclusiever dan ooit, niet alleen voor wie (altijd al) noodgedwongen thuis moet blijven, maar ook voor mensen zoals ik met een kleine portemonnee en een enorme aversie tegen het afreizen naar Amsterdam. Gelukkig nam het publiek van Nineties Productions het op zich om de nieuwe voorstelling op de NDSM-werf ook online te bezoeken.
Helaas vang ik in het Zoom-grid maar een kleine glimp op van het publiek dat zich met lijf en al naar de locatie heeft gesleept, het komt te kort in beeld om in te schatten met hoeveel ze zijn. Virtueel zijn er niet veel mensen aanwezig, nog minder met daadwerkelijk hun camera aan (moet er wel even bij vermelden dat het een try-out is). Nadat een acteur verzucht dat het prettiger is om ‘voor gezichten’ te spelen, floepen er wat webcams aan, maar niet lang na aanvang gaan ze weer op zwart.
Achtbaansimulator
De paar gezichten die overblijven (een internationaal gezelschap) gaan er in ieder geval vol voor: koptelefoon op, geen snacks of drankjes erbij. Geconcentreerd fronsend of met hun hoofd schuin zitten ze steeds dichter naar hun scherm toe gebogen. Het lijkt eerder op het nabootsen van een virtual reality-ervaring dan theater, wat op zich wel een verfrissende insteek is van dit publiek.
Terwijl op het scherm de performers veelvuldig vervormen en verdwijnen in een digitaal decor, laten de toeschouwers zich meenemen in een trip. Sommigen nemen het wat letterlijk: terugkerend element is het lichtjes meebewegen met een geanimeerde draaikolk op het scherm, alsof ze in een achtbaansimulator zitten. Het is vermakelijk en licht ontroerend om naar te kijken, maar het gebeurt helaas vooral op onbespiede momenten. Zodra in plaats van de animaties het Zoompubliek zelf in beeld komt (met de zwarte schermen weggefilterd), zit men weer doodstil.
Wat mis ik?
Hier geen Zoom-moeheid, eerder het zoeken naar de mogelijkheden van het medium, zoals bijvoorbeeld het mixen van publiek en performers door middel van green screens. Herhaaldelijk zien we een Zoom in een Zoom in een Zoom. Het is technisch indrukwekkend, maar dan op zo’n manier dat de vraag ‘hoe hebben ze dat gedaan?’ zich steeds blijft opdringen. Op andere momenten is het juist heel duidelijk dat we eigenlijk zitten te kijken naar groen geverfde stukken karton, wat weer voor de goede oude theater-achtige vervreemding zorgt. Op die momenten kan ik alleen maar denken aan het publiek dat er in levenden lijve zit: wat zien zij op dit moment? Kunnen ze mij zien? Wat mis ik? Of hebben zíj het gevoel dat ze iets missen?
Ik kan het niet aan ze proberen af te lezen en het ook niet aan ze vragen. Na het applaus wordt er een camera naar ze toe gedraaid, met de aankondiging dat we met elkaar zouden kunnen communiceren, maar na even over een weer gezwaaid te hebben zien we online hoe het live publiek door een festivalmedewerker wordt weggeleid. Wat overblijft is een loods vol klapstoeltjes, twee aan twee verspreid door de ruimte, omringd door kabels, standaarden, camera’s en groene decorstukken. Het virtuele publiek wisselt een weemoedige blik uit, zwaait en verlaat de meeting.
Dit publiek krijgt drie van vijf sterren.